Thực hiện Thông báo số 33/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ; công văn số 4336/LĐTBXH-QLLĐNN ngày 21/11/2012 của Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội về việc thực hiện các biện pháp giảm tỉ lệ lao động hết hạn hợp đồng tại Hàn Quốc không về nước. Từ quí 4/2012 và quí 01/2013, Cục Quản lý lao động ngoài nước và Trung tâm Lao động ngoài nước đã phối hợp với Sở Lao động – Thương binh và Xã hội 11 tỉnh/thành phố tổ chức Hội nghị điểm triển khai các giải pháp giảm tỉ lệ người lao động hết hạn hợp đồng lao động tại Hàn Quốc không về nước, nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người lao động làm việc tại Hàn Quốc về nước đúng hạn, giảm tỷ lệ lao động ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp.

Thực hiện Thông báo số 33/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ; công văn số 4336/LĐTBXH-QLLĐNN ngày 21/11/2012 của Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội về việc thực hiện các biện pháp giảm tỉ lệ lao động hết hạn hợp đồng tại Hàn Quốc không về nước. Từ quí 4/2012 và quí 01/2013, Cục Quản lý lao động ngoài nước và Trung tâm Lao động ngoài nước đã phối hợp với Sở Lao động – Thương binh và Xã hội 11 tỉnh/thành phố tổ chức Hội nghị điểm triển khai các giải pháp giảm tỉ lệ người lao động hết hạn hợp đồng lao động tại Hàn Quốc không về nước, nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người lao động làm việc tại Hàn Quốc về nước đúng hạn, giảm tỷ lệ lao động ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp. Kết quả thực hiện như sau:

        1. Công tác chỉ đạo, đôn đốc các địa phương tổ chức Hội nghị triển khai các giải pháp tuyên truyền, vận động người lao động tại Hàn Quốc về nước đúng hạn

         - Cục Quản lý Lao động ngoài nước đã có công văn số 254/QLLĐNN-TTTT ngày 5/2/2013 gửi 11 tỉnh, thành phố yêu cầu báo cáo kết quả thực hiện các giải pháp giảm tỷ lệ người lao động hết hạn hợp đồng tại Hàn Quốc không về nước và kế hoach triển khai các Hội nghị tại các quận, huyện.

       - Trung tâm Lao động ngoài nước đã thông báo tới Sở Lao động –Thương binh và Xã hội 63 tỉnh/thành phố danh sách lao động chuẩn bị hết hạn hợp đồng phải về nước trong năm 2012 và đến hết tháng 6 năm 2013.

         - Phối hợp với các cơ quan thông tấn, báo chí trung ương và địa phương thông tin rộng rãi về tình hình thị trường lao động Hàn Quốc, nguyên nhân của việc Hàn Quốc ngừng tiếp nhận lao động Việt Nam.

                  2. Các địa phương đã tổ chức Hội nghị trong quí 4/2012 và quí 1/2013 gồm: Hải Dương, Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Hà Nội, Nam Định, Hưng Yên, Thái Bình, Bắc Ninh, Bắc Giang và Phú Thọ.

                 Đây là 11 địa phương có số lượng người lao động hết hạn hợp đồng lao động tại Hàn Quốc phải về nước năm 2012 và năm 2013 đông nhất so với các địa phương khác trong cả nước. Đồng thời cũng là 11 địa phương có số lượng hồ sơ lao động đạt yêu cầu qua kỳ kiểm tra tiếng Hàn gửi sang Hàn Quốc nhiều nhất hiện vẫn chưa được phía Hàn Quốc giới thiệu cho chủ sử dụng lựa chọn. Vì vậy, kết quả vận động lao động hết hạn hợp đồng lao động về nước của 11 địa phương này có ảnh hưởng lớn đến việc giảm tỷ lệ lao động cư trú bất hợp tại Hàn Quốc của cả nước. 

             2.1 Thành phần tham dự hội nghị:

                Lãnh đạo UBND tỉnh (Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Nam Định, Bắc Giang, Thái Bình, Phú Thọ); Sở Lao động – TB và Xã hội chủ trì hội nghị, Ban chỉ đạo xuất khẩu lao động; lãnh đạo UBND và phòng Lao động – Thương binh và Xã hội các huyện/thị xã; chủ tịch hoặc phó chủ tịch UBND các xã của huyện đăng cai tổ chức hội nghị; các tổ chức Hội, đoàn thể; Trưởng đại diện văn phòng HRD tại Việt Nam tham dự một số hội nghị (Thanh Hóa, Hà Nội, Hà Tĩnh và Thái Bình); phóng viên một số báo chí, cơ quan phát thanh - truyền hình trung ương và của tỉnh.

         2.2 Nội dung đã triển khai thực hiện tại các Hội nghị:

           - Công bố Chỉ thị của lãnh đạo UBND tỉnh (Hải Dương, Thanh Hóa, Nam Định, Bắc Ninh, Bắc Giang và Thái Bình), ý kiến của lãnh đạo Tỉnh (Thanh Hóa, Nam Định, Bắc Giang, Hà Tĩnh, Phú Thọ và Thái Bình), lãnh đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội thông báo về tình hình đưa người lao động của địa phương đi làm việc tại Hàn Quốc theo chương trình EPS, tình hình người lao động địa phương hết hạn hợp đồng lao động không về nước; Báo cáo của huyện đăng cai tổ chức hội nghị.

           - Cục Quản lý lao động ngoài nước và Trung tâm Lao động ngoài nước  thông tin về tình hình thị trường lao động Hàn Quốc, nguyên nhân việc Hàn Quốc ngừng tiếp nhận lao động Việt Nam, sự cấp bách của việc vận động người lao động Việt Nam phải về nước đúng hạn sau khi hết hạn hợp đồng và yêu cầu cụ thể với từng địa phương. Quán triệt, giải thích các nội dung tuyên truyền tới các đại biểu của các huyện và xã tham dự hội nghị. Đề nghị địa phương đề ra các giải pháp cụ thể như: thành lập các tổ tư vấn ở các xã/phường thị trấn; tổ chức tập huấn cho tổ tư vấn về nội dung và phương pháp triển khai; Phát tài liệu thông tin, tuyên truyền vận động người lao động về nước đúng hạn, cung cấp bản cam kết cho các tổ tư vấn.

           - Tại Hội nghị, lãnh đạo UBND một số tỉnh (Thanh Hóa, Bắc Giang, Hà Tĩnh và Thái Bình) đã giao chỉ tiêu giảm tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp trong năm 2012 và 6 tháng đầu năm 2013 cho UBND các huyện/thị xã, coi đây là nhiệm vụ và trách nhiệm của các cơ quan, ban ngành trong tỉnh.

           2.3 Một số giải pháp đã thực hiện và kiến nghị của một số địa phương:

           - Các địa phương đã thông báo thường xuyên danh sách người lao động sắp hết hạn hợp đồng và người lao động hết hạn hợp đồng không về nước trên hệ thống loa truyền thanh của các xã/ phường.

           - Xem xét việc công nhận danh hiệu gia đình văn hóa đối với các gia đình có người thân không về nước đúng hạn, danh hiệu chi bộ trong sạch, vững mạnh, danh hiệu làng văn hóa cho các thôn/xóm có số lượng người lao động ở lại bất hợp pháp tại Hàn Quốc cao.

     - Một số địa phương kiến nghị đưa kết quả thực hiện vận động người lao động làm việc tại Hàn Quốc về nước của từng xã/ phường thành một trong những tiêu chuẩn để đánh giá kết quả xây dựng nông thôn mới.

               - UBND tỉnh yêu cầu các UBND quận/huyện, thị xã có số lượng đông người lao động cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc ban hành nghị quyết chuyên đề về vấn đề này .

     - UBND tỉnh nhất trí chủ trương hạn chế tuyển chọn, đăng ký kiểm tra tiếng Hàn đối với người lao động thuộc các quận/huyện/thị xã không giảm được tỉ lệ lao động cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc (tỉnh Bắc Ninh, Thái Bình và Phú Thọ).

     - Các địa phương đề nghị các cơ quan Trung ương có chế tài xử phạt nặng đối với người lao động ở lại cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc, quy định người lao động phải ký quỹ trước khi xuất cảnh đi làm việc tại Hàn Quốc; kiểm tra giám sát chặt chẽ các cơ sở dạy tiếng Hàn; hỗ trợ kinh phí để khen thưởng đối với các địa phương vận động được nhiều người lao động về nước đúng hạn.

         3. Kết quả việc tổ chức các Hội nghị và định hướng trong thời gian tới

1. Về kết quả tổ chức các Hội nghị

- Việc tổ chức các Hội nghị tại các địa phương có tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp cao thời gian qua thực sự cần thiết, phù hợp với chủ trương của Bộ và phía Hàn Quốc, đẩy mạnh công tác tuyên truyền và vận động để gia đình và bản thân người lao động đang làm việc tại Hàn Quốc phải tự giác chấp hành pháp luật của Việt Nam, Hàn Quốc và quy định của Chương trình EPS, tự nguyện về nước đúng thời hạn.

- Các Sở Lao động –Thương binh và Xã hội đã bám sát chỉ đạo của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, một số Sở tham mưu kịp thời để UBND tỉnh ban hành chỉ thị, đã mời lãnh đạo UBND tỉnh dự chỉ đạo các hội nghị điểm thực hiện các giải pháp giảm tỉ lệ lao động làm việc tại Hàn Quốc hết hạn hợp đồng lao động không về nước.

- Công tác tuyên truyền, vận động thông qua các Hội nghị đã đạt được kết  quả bước đầu, thể hiện ở tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp chung của cả nước và từng tỉnh đều đã được kiềm chế và có xu hướng giảm.

     Kết quả lao động Việt Nam hết hạn hợp đồng lao động không về nước cuối năm 2012 và quý I/2013 do phía Hàn Quốc thông báo như sau:

       - Tỉ lệ lao động hết hạn hợp đồng không về nước chung của cả nước (từ: 57,4% trong quý II/2012 xuống 55,6% vào quý III/2012, quý IV/2012: 53,1% và quý I/2013 khoảng: 50,7 %).

      -  Đối với 11 địa phương, tỷ lệ lao động hết hạn hợp đồng lao động không về nước  quý IV/2012 như sau:

Hà Nội 55,45%, Hải Dương 62,94 %, Hưng Yên 57,89 %, Nghệ An: 69,75 %, Hà Tĩnh 61,94%, Thanh Hóa 59,71 %, Bắc Giang 59,77 %, Bắc Ninh: 60,36%, Nam Định 54,47 %, Phú Thọ 61,17 %, Thái Bình 62,07%

       Tỷ lệ lao động hết hạn hợp đồng lao động không về nước quý I/2013 như sau:

Hà Nội 44,77%, Hải Dương 48,08%, Hưng Yên: 53,77 %, Nghệ An: 58,05 %, Hà Tĩnh 53,543%, Thanh Hóa 45,9 %, Bắc Giang: 54,65 %, Bắc Ninh:  50 %, Nam Định: 57,47 %, Phú Thọ: 53,21 %, Thái Bình 54,55%

- Các hoạt động tuyên truyền trong thời gian qua đã nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền địa phương và các đoàn thể đối với vấn đề vận động người lao động của địa phương đang làm việc tại Hàn Quốc về nước đúng thời hạn.  Nhận thức được lợi ích, hiệu quả của Chương trình EPS mang lại cho người lao động, đối với địa phương và trách nhiệm phối hợp vận động, tuyên truyền đối với lao động của địa phương chấp hành pháp luật, về nước đúng thời hạn.

- Định hướng dư luận, từ chỗ xem việc ở lại Hàn Quốc làm việc sau khi hết hạn hợp đồng lao động là bình thường thì đến nay các hành vi này đã bị lên án phê phán, gây áp lực, tạo chuyển biến về mặt nhận thức để các gia đình người lao động phải có trách nhiệm vận động con em của mình về nước đúng hạn hoặc đang cư trú bất hợp pháp thì phải về nước.

- Thông qua việc 11 địa phương tổ chức các Hội nghị triển khai các giải pháp giảm tỉ lệ lao động làm việc tại Hàn Quốc hết hạn hợp đồng lao động không về nước; phía Hàn Quốc đã thấy được nỗ lực và quyết tâm của phía Việt Nam, đối với việc giảm tỷ lệ lao động Việt Nam làm việc tại Hàn Quốc hết hạn hợp đồng không về nước. Qua đó, phía Hàn Quốc cũng nhận thấy rõ phần trách nhiệm của chủ sử dụng Hàn Quốc đối với tình hình lao động Việt Nam cư trú bất hợp pháp và có những biện pháp phối hợp với Ta để giải quyết vấn đề tồn tại này.

3.2  Một số hạn chế : 

- Việc tổ chức Hội nghị tại các địa phương chủ yếu dừng lại ở một huyện điểm có đông lao động phái về nước; Riêng tỉnh Bắc Ninh sau Hội nghị điểm tại huyện Lương Tài đã triển khai ở 4 huyện/thị: Gia Bình, Quế Võ, Yên Phong và thành phố Bắc Ninh; tỉnh Thái Bình sau Hội nghị ở huyện Vũ Thư tiếp tục tổ chức tại huyện Tiền Hải, Thái Thụy và Đông Hưng, đồng thời giao trách nhiệm cho Phòng Việc làm đôn đốc việc thực hiện công tác tuyên truyền, vận động tại các huyện, thị còn lại trong tỉnh.

        Mặc dù Trung tâm Lao động ngoài nước đã thông báo đầy đủ danh sách, địa chỉ của người lao động phải về nước trong quý 4/2012 và 6 tháng đầu năm 2013 nhưng đến nay hầu hết các địa phương (do Sở Lao động – Thương binh và Xã hội chủ trì), vẫn chưa báo cáo về kế hoạch triển khai ở các huyện còn lại.

- Sau hội nghị thí điểm, các địa phương chưa thật quyết liệt trong việc chỉ đạo, đôn đốc thường xuyên cấp huyện, các xã, phường thành lập các tổ tư vấn đến các gia đình có người thân đang làm việc tại Hàn Quốc vận động gia đình ký cam kết khuyên nhủ con em về nước đúng hạn sau khi hết hạn hợp đồng tại Hàn Quốc; Công tác thông tin tuyên truyền chưa được triển khai sâu rộng và thường xuyên, nhất là hệ thống truyền thanh ở xã, phường trong việc thông báo danh sách lao động sắp hết hạn hợp đồng và công khai danh tính những lao động hết hạn hợp đồng không về nước, ở lại cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc; chưa thông tin đầy đủ chính sách ưu đãi của Hàn Quốc, các quyền lợi của người lao động về nước đúng hạn.

- Hầu hết các địa phương chưa thực hiện báo cáo vào ngày 25 hàng tháng về kết quả thực hiện vận động lao động về nước sau khi hết hạn hợp đồng lao động theo công văn số 254/QLLĐNN-TTTT ngày 5/2/2013 của Cục Quản lý lao động ngoài nước. Số liệu báo cáo, công tác tổng hợp kết quả vận động lao động về nước còn chủ yếu phụ thuộc vào thông tin báo lên từ xã/phường, chưa có căn cứ cụ thể (thiếu bản chụp trang hộ chiếu chứng minh việc lao động về nước). 

          - Có thể nói rằng: cấp ủy, chính quyền các cấp, tổ chức đoàn thể ở địa phương nhất là cấp xã, phường chưa nhận thức đầy đủ việc tuyên truyền, vận động người lao động hết hạn hợp đồng tại Hàn Quốc phải về nước đúng hạn, chưa thực sự coi đó thuộc trách nhiệm của địa phương, nên chưa vào cuộc một cách quyết liệt. Qua theo dõi, đôn đốc, công tác thông tin, tư vấn, vận động các gia đình ở các xã, phường của địa phương còn chậm, chưa xây dựng được điển hình, mô hình hiệu quả thật sự để từ đó nhân rộng ra các địa phương khác.

        4. Một số công việc tiếp tục thực hiện trong thời gian tới

Tỷ lệ lao động hết hạn hợp đồng lao động tại Hàn Quốc của cả nước nói chung, của 11 địa phương nói riêng đã có xu hướng giảm, tuy nhiên vẫn còn cao, chưa đạt được mục tiêu đặt ra.

Vì vậy, trong thời gian tới cần phải có sự nỗ lực rất lớn và vào cuộc quyết liệt từ chính quyền địa phương để giảm rõ rệt tỷ lệ lao động hết hạn hợp đồng lao động tại Hàn Quốc không về nước, tạo tiền đề để Bộ Lao động và Việc làm Hàn Quốc xem xét, ký lại Bản Ghi nhớ, tiếp tục tiếp nhận lao động Việt Nam sang làm việc tại Hàn Quốc trong khuôn khổ chương trình EPS.

Từ thực tế tổ chức các Hội nghị trong thời gian qua, cần tiếp tục triển khai một số công việc trong thời gian tới như sau:

       4.1. Đề nghị Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tiếp tục triển khai công tác tuyên truyền, vận động người lao động về nước đúng hạn sau khi hết hạn hợp đồng lao động tại Hàn Quốc quý II/2013 và 6 tháng cuối năm 2013 theo tinh thần công văn số 4336/LĐTBXH_QLLĐNN ngày 21/11/2012 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.

       Trên cơ sở danh sách người lao động của tỉnh/thành phố đang làm việc tại Hàn Quốc phải về nước trong năm 2013, các tài liệu tuyên truyền, bản cam kết do Trung tâm Lao động ngoài nước cung cấp; đề nghị Sở LĐTB&XH triển khai tới tận cấp xã/phường. Căn cứ tình hình thực tế, đề nghị các địa phương nghiên cứu để có cách làm phù hợp, nhằm đạt kết quả cuối cùng là vận động thân nhân người lao động trong danh sách, ký bản cam kết, vận động thân nhân đang làm việc tại Hàn Quốc về nước đúng thời hạn.

        Đề nghị Sở theo dõi, cập nhật thông tin , báo cáo kịp thời danh sách, số lượng người lao động của tỉnh đã về nước về Cục Quản lý Lao động ngoài nước và Trung tâm Lao động ngoài nước.

      4.2. Yêu cầu Sở Lao động – Thương binh và Xã hội báo cáo (vào ngày 25 hàng tháng) về kết quả thực hiện vận động lao động về nước sau khi hết hạn hợp đồng lao động theo công văn số 254/QLLĐNN_TTTT ngày 5/2/2013 của Cục Quản lý lao động ngoài nước.

       4.3. Trên cơ sở kết quả vận động lao động về nước đúng hạn sau khi hết hạn hợp đồng lao động tại Hàn Quốc, Cục Quản lý lao động ngoài nước và Trung tâm Lao động ngoài nước đề nghị Bộ xem xét, khen thưởng đối với địa phương (xã, phường, huyện) đã thực hiện tốt việc vận động người lao động về nước đúng hạn sau khi hết hạn hợp đồng lao động, qua đó giảm được tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc.

        4.4. Đối với các địa phương còn lại, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội sẽ có văn bản đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể và các cơ quan truyền thông đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động lao động làm việc tại Hàn Quốc hết hạn hợp đồng lao động về nước đúng hạn trong quý II/2013 và 6 tháng cuối năm 2013.

        4.5. Cục Quản lý lao động ngoài nước, Trung tâm Lao động ngoài nước phối hợp với các cơ quan chức năng sớm trình Bộ để Bộ trình Chính phủ ban hành Nghị định xử phạt vi phạm hành chính đối với người lao động đi làm việc ở nước ngoài hết hạn hợp đồng không về nước, ở lại cư trú bất hợp pháp, mức phạt lên tới 100 triệu đồng; Trình Bộ ban hành quy định tiền ký quĩ và bảo lãnh đối với người lao động đi làm việc tại Hàn Quốc theo chương trình EPS; Đề xuất biện pháp hạn chế tuyển lao động đi Hàn Quốc đối với địa phương không giảm được tỷ lệ lao động hết hạn hợp đồng không về nước, ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc; Trình cơ quan có thẩm quyền thành lập Văn phòng đại diện của Trung tâm lao động ngoài nước để hỗ trợ cho Ban Quản lý lao động trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh và tuyên truyền, vận động lao động Việt Nam tại Hàn Quốc về nước đúng hạn sau khi hết hạn hợp đồng lao động. Đồng thời, đề nghị phía Hàn Quốc thay đổi cách thức chi trả trợ cấp thôi việc, chỉ thực hiện chi trả sau khi người lao động về nước đúng hạn; đề nghị giữ một phần tiền lương của người lao động, chỉ thực hiện hoàn trả sau khi người lao động về nước đúng hạn; tăng cường truy quét và xử phạt lao động bất hợp pháp, có biện pháp xử phạt nghiêm đối với chủ sử dụng lao động bất hợp pháp./.